Last van stress?
Stress is een constante factor in deze moderne samenleving en is met regelmaat het gespreksonderwerp in de media. Ondanks het frequente gebruik van het woord “stress” is de betekenis dubbelzinnig. Voor sommige betekent het “opwinding”, “uitdaging” (goede stress). Voor vele andere weerspiegelt het een onwenselijk staat van chronische vermoeidheid, zorg, frustratie en het onvermogen er mee om te gaan (slechte stress).
Voor de laatstgenoemde situatie is de trem “STRESSED OUT” passender.
Stressreactie
Om uit te kunnen leggen wat er mis gaat in de “stressed out” status, moet ik eerst uitleggen wat een stressreactie is. Hiervoor wil ik een voorbeeld gebruiken.
Stel: Je zit in de auto naar werk en je beseft ineens dat einde van de week de deadline is voor een belangrijke opdracht (stressor). Je raakt lichtelijk in paniek want je had helemaal niet meer aan die opdracht gedacht. Je hartslag gaat omhoog en je krijgt het er warm van (stressrespons). Vervolgens herpak je jezelf en maakt een planning. Je schuift wat in je agenda waardoor tijd vrijkomt om aan de opdracht te werken. Je schakelt ook nog de hulp van een collega in en de opdracht komt alsnog op tijd af (eliminatie stressor). Je beseft dat dit zo niet te vaak moet gebeuren en bedenkt een methode om je werk overzichtelijker te maken (adaptieve reactie).
De stressreactie in bovenstaand voorbeeld ziet er zo uit:
stressor -> stressrespons -> eliminatie stressor -> adaptieve reactie
De belangrijkste les uit dit voorbeeld is dat STRESS ZINVOL KAN ZIJN. Als er eliminatie van de stressor en een adaptieve reactie plaats vindt is een stressreactie in veel gevallen leerzaam. Neem je de eliminatie van de stressor weg, dan volgt er een nieuwe stressreactie. De stress reactie is dan als volgt:
stressor -> stressrespons ->stressor -> stressrespons -> stressor -> stressrespons -> STRESSED OUT
Als de stressreactie er zo uit zit gaat het op de lange termijn mis. Als we terug gaan naar het voorbeeld dan zou je blijven hangen in de paniek situatie waarbij de hartslag omhoog gaat en het zweet je uitbreekt. En dat terwijl de volgende stressor alweer op de loer ligt. Want in het voorbeeld hebben we het over werk. Maar dan heb je nog je partner, kinderen, sport, hobby’s, vrienden, gezondheid…. you get the picture.
Moeten/Willen/Kunnen
Als moeten, willen en kunnen met elkaar in overeenstemming zijn, dan kun je uitdagingen aangaan die passen bij je vaardigheden en je wensen. Andersom geldt dat te veel dingen moeten die je niet wilt en die je niet goed kunt, kan leiden tot stress.
Als we te veel moeten in het dagelijks leven, dan bestaat de kans dat ook activiteiten die normaal plezierig zouden zijn (de dingen die we willen), een gevoel van moeten opleveren. Maar ook wat we willen kan ons in de weg staan; “ik wil zo graag die lange reis maken, maar waar haal ik de tijd vandaan”, “ik wil zo graag verhuizen, maar ik heb het geld er niet voor”. Dan hebben we nog kunnen. Het is belangrijk dat je iets doet waar je goed in bent. Want eerlijk, hoe vaak hebben we zin in iets waar we niet goed in zijn?
‘ik moet nog zo veel’
‘ik weet niet wat ik wil’
ik kan dit niet’
Dit soort gedachten zijn heel gewoon, maar als ze voortdurend terug komen kost het je energie in plaats van dat het je energie geeft. Het is de kunst om de stressgevoelens die dit soort gedachten met zich meebrengen te onderkennen en er iets mee te doen zodat je ze kunt omzetten in het tegenovergestelde.
